یادداشت/ آشنایی با مبانی بانکداری اسلامی

بانکداری اسلامی یک سیستم بانکداری است که بر اصول و مبانی اسلامی مبتنی است و با رعایت اصول دین (شریعت اسلامی) عمل می کند. در بانکداری اسلامی از سود و ربا توسط بانک‌ها اجتناب می‌شود، به این ترتیب درآمد بانک‌ها از طریق سپرده‌ها و مبادلات تجاری نرخ ثابت و مقرر است.
بانکداری اسلامی با تأکید بر اجتناب از ربا، ترویج عدالت اجتماعی، اعتماد عمومی و ساختار مالی مشروع ، استانداردهای مالی امن تر و پایدارتری را ایجاد میکند. در این سیستم ، معاملات مالی بر اساس قوانین شریعت اسلامی و اصول عدالت در توزیع ثروت و اموال صورت می‌گیرد.
در بانکداری اسلامی، تعدادی اصول و قوانین مهم وجود دارد که برای رعایت و اجرای مناسب سیاست‌ها و فعالیت‌های بانکی بسیار حیاتی هستند . در ادامه به برخی از این اصول و قوانین اساسی بانکداری اسلامی اشاره می‌کنیم:
_اجتناب از ربا: بانکداری اسلامی مطلقا به پذیرش یا پرداخت هر نوع سود زایی (رب‌) اجازه نمی‌دهد و تمامی معاملات مالی باید بر اساس اصول و قوانین شریعت اسلامی انجام شود.
_اعتبار سنجی: بانکداری اسلامی بر اساس اعتبار به مشتریان خود قرض می‌دهد و از ارزیابی دقیق و صحیح اعتبار مشتریان برای کاهش ریسک بازپرداخت حقوق و وام استفاده می‌کند.
_شفافیت و تشریفات: بانکداری اسلامی به شفافیت و تشریفات قانونی در تمامی فعالیت‌های مالی و بانکی خود تاکید دارد تا اعتماد عمومی را حفظ کند.
_اصل عدالت: بانکداری اسلامی به عدالت در توزیع درآمد و ثروت تأکید دارد و تنها با فعالیت‌های مالی که به انصاف و عدالت منجر شود موافقت می‌کند.
_عدم مخاطره: بانکداری اسلامی بر این اصل تأکید دارد که فعالیت‌های بانکی باید به گونه‌ای انجام شود که مخاطرات مالی، اقتصادی و حقوقی به حداقل رسیده و از زیان‌های ناشی از آنها جلوگیری شود.
این تنها چند مثال از اصول و قوانین اساسی بانکداری اسلامی می‌باشند. این اصول و قوانین در کنار هم به سیستم بانکی اسلامی شکل می‌دهند تا به دنبال فعالیت‌های مالی مطلوب و شایسته با رعایت اصول اخلاقی و عدالت اجتماعی باشد.
بانکداری اسلامی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، وجود دارد. در ایران، بانک‌های اسلامی به منظور ارائه خدمات بانکی بر اساس اصول شریعت اسلامی و بدون استفاده از سود و ربا تأسیس شده‌اند. این بانک‌ها از مبادلات مالی اسلامی و ابزارهای مالی بهینه در معاملات خود استفاده می‌کنند.
بانکداری اسلامی در ایران شامل بانک‌های مختلفی می‌شود از جمله بانک ملی ایران، بانک تجارت، بانک مسکن، بانک صادرات، بانک ملت و بانک سپه که همه آن‌ها به دنبال ارائه خدمات بانکی مطابق با اصول اسلامی هستند. این بانک‌ها علاوه بر ارائه خدمات بانکی سنتی، خدمات بانکی مبتنی بر اصول اسلامی نیز ارائه می‌دهند مانند تسهیلات بانکداری اسلامی، سپرده‌های بازار پول اسلامی و خدمات مالی شرعی دیگر .
به طور کلی، بانکداری اسلامی در ایران و دیگر کشورها به عنوان یک گزینه برای افرادی که به دنبال ارتباط مالی مطابق با اصول اسلامی هستند، مورد توجه قرار گرفته است و در عرصه اقتصاد و بانکداری تأثیر گذاری بسیاری دارد.
در ایران برنامه‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای توسعه بانکداری اسلامی و ترویج اصول اسلامی در بانکداری وجود دارد. دولت ایران به منظور ترویج بانکداری اسلامی و توسعه این حوزه بانکی در کشور، اقدامات متعددی را انجام می‌دهد. برخی از این اقدامات شامل:
۱-تنظیم و ارتقاء قوانین و مقررات مربوط به بانکداری اسلامی و تطبیق آنها با اصول شریعت اسلامی.
۲_ ایجاد تسهیلات و بسترهای مناسب برای توسعه بانکداری اسلامی و تشویق بانک‌ها به ارائه خدمات بانکی مبتنی بر اصول اسلامی.
۳_ اعطای اولویت به پروژه‌ها و فعالیت‌های مرتبط با بانکداری اسلامی در فرصت‌های سرمایه‌گذاری و پشتیبانی مالی از آنها.
۴_ ارائه آموزش‌ها و دوره‌های آموزشی مرتبط با بانکداری اسلامی به کارکنان بانک‌ها و جامعه بانکی.
۵_ ارتقاء ارتباطات بین بانک‌های اسلامی و موسسات مالی اسلامی بین‌المللی برای تعامل و همکاری بیشتر.
این اقدامات و برنامه‌ها، هدف اصلی دولت ایران برای توسعه بانکداری اسلامی و ارایه خدمات بانکی مطابق با اصول شریعت اسلامی را نشان می‌دهد . این تلاش‌ها به منظور تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی و مالی ، استانداردهای بانکداری اسلامی را تا حد امکان ارتقاء داده و ثبات ،کارایی و پایداری اقتصاد را به ارمغان می آورد.

مهدی زارع- کارشناس ارشد امور بانکی

انتهای پیام/