مرثیه ای برای “شهید آباد”و کاروانسرای دوره صفویه اش/بی مهری میراث بانان امروز به میراث داران دیروز

مختصر معرفی شهید آباد فارس

شهیدآباد اسم روستایی در بخش مشهدمرغاب از توابع شهرستان خرم‌بید در استان فارس و در ۱۵۰ کیلومتری شمال شرق شیراز است. روستایی که قبلا نام “چمبیان” داشته اما به دلیل تعدد و فراوانی شهدا و رشادتهای رزمندگان و ایثارگرانش به این نام تغییر یافته است. تقدیم ۴۶ شهید گلگون کفن در سالهای دفاع مقدس و دهها جانباز و ازاده از افتخارات این روستای نمونه و برتر ملی در حوزه ایثارگری است. شهید آباد فارس هم اکنون نزدیک به ۷۰۰ نفر جمعیت دارد.یک خانواده ۴ شهیدی بنام شهیدان اکبری یکی از دو خانواده ۴ شهیدی استان فارس دراین روستامیباشد.افرادیکه در این روستا زندگی میکنند همگی به نوعی انتساب فامیلی نزدیکی با شهدا دارند.شهید آبادهمچنین یک خانواده سه شهیدی و ۵ خانواده دو شهیدی دارد و برخی از رزمندگان و جانبازان این روستا بیش از ۲۰ماه و۳۰ ماه و بیشتر در جبهه های جنگ حضور داشته‌اند.نکته قابل توجه این که از جمع ۴۶ شهید این روستا قریب به ۴۰شهید از خانواده اکبری و مابقی از خانواده یوسفی هستند.شهید آباد روستای مورد عنایت مقام معظم رهبری است.ایشان میفرمایند:” شهید آباد ستاره درخشان و نگین استان فارس است.” وجود جاذبه های گردشگری و میراث تاریخی و فرهنگی ایران در کنار میراث معنوی شهدا و گلزار شهیدان عزیز در این روستا موقعیتی خاص را برای شهید آباد فراهم آورده که نیازمند توجه بیشتر دولت و سرمایه گذاران به این منطقه است.

*مشخصات کاروانسرای شاه عباسی شهیدآباد فارس*

شهرستان خرم بید( سابقا دهبید) فارس که به علت تردد زیاد مردم از قدیم الایام بعنوان یکی از مناطق مهم و کاروانسرایی ایران مشهور بوده،در حال حاضر از دو کاروانسرای ارزشمند بر خوردار است.یکی کاروانسرای قاجاریه صفاشهر و دیگری کاروانسرای شاه عباسی روستای شهیدآباد.این کاروانسراها بدلیل نقطه ارتباطی و ترانزیتی از ایام قدیم تا کنون مورد توجه بوده اند.کاروانسرای تاریخی شهیدآباد فارس واقع دربخش مشهد مرغاب،شهرستان خرمبید،۳۰۰ متری جنوب شرقی روستا ی شهید آباد به شماره ثبت ملی ۲۱۴۴۹ و تاریخ ثبت ۱۳۸۶/۱۲/۰۷است که قدمت آن مربوط به دوره صفویه میباشد.این کاروانسرا که دارای وسعت تقریباً ۳۶۰۰ متر مربع میباشد یکی از کاروانسراهای حیاط دار در ایران در زمان صفویه محسوب میشود و به کاروانسرای شاه عباسی شهرت دارد.شیوه معماری و ساخت این بنا از شیوه مرسوم ایجاد بناهای کاروانسرای دوران صفویه پیروی میکند و دارای حجره های متعدد، اصلبلها،انبارها و حیاط مرکزی است و معماری بسیار زیبایی دارد.در مجاورت این بنا یکی از منحصر به فرد ترین پلهای باستانی ایران بر رود پلوار مشاهده میگردد که در ضلع غربی کاروانسرای شاه عباسی شهید آباد جهت عبور و مرور کاروانیان استقرار یافته است.

*تجاوز و تعرض به حریم کاروانسرای شهید آباد*

کاروانسرای بزرگ و زیبای شهید آباد فارس که اکنون در حال تبدیل شدن به خرابه است و حریم این اثر تاریخی مورد تعرض کشاورزان بوده و دور تا دور آن را شخم زده و به زراعت در چند قدمی آن پرداخته و میپردازند،دهها سال است که بی مهری وزارت میراث فرهنگی را تجربه میکند، با دیدن وضع اسفبار این بنای باشکوه بر حای مانده از نیاکانمان باید به حال خود و چنین کاروانسرای با عظمتی مرثیه ها خواند و نوحه ها سرداد! این بنای زیبا که معماری منحصر به فردی دارد،یکی از جمله آثار ارزشمند و محدود بر جای مانده از دودمان صفویان است که اگر به درستی و اصولی بازسازی و تعمیر و مرمت گردد میتواند نقش فزاینده ای در توسعه و ترقی روستا داشته و به رفع مشکل بیکاری جوانان شهید ابادی بینجامد.در سفر تیرماه ۱۴۰۱ تشکل ملی و مردمی،جهادی و مطالبه گری”نجات” به دبیر کلی جناب استاد حجت اله بهمنی به شهید آباد و بررسی مسائل و مشکلات این روستا،در معیت دهیار و شورای اسلامی روستای شهید آباد، بازدیدی از فضاهای مختلف شهید اباد و از جمله بازدیدی هم از این کاروانسرا انجام شد.نگارنده (حسینی ارسنجانی) که خود دستی بر پژوهشگری تاریخ و فرهنگ ایران زمین دارد در نگاه اول پی به هنر دست معماران ایرانی و شکوه و عظمت چنین بنای زیبا با معماری عالی ایرانی،اسلامی برده و بر بی توجهی متولیان حفظ اثار تاریخی و حتی بی مهری مردم بومی به چنین اثر ارزشمندی که طی صدها سال رونق خویش اینچنین مهجور و غریب افتاده و بی استفاده مانده، سخت تأسف خوردم.به راستی چرا باید با این اثرزیباودیگر آثار تاریخی کشورمان اینگونه بی تفاوت باشیم؟
در روستای گردشگری شهیدآباد که دارای جاذبه ‌های ارزشمند تاریخی از دورانهای مختلف است و همه ساله جشنواره ‌های عشایری و سنتی نوروزی استان فارس در این روستا برگزار میشود،حیف است که چنین بنای با ارزشی اینگونه بی در و پیکر و رها شده باشد و متروکه بماند یا به گله دانی تبدیل شود.دولت و بویژه وزارت میراث فرهنگی باید نگاه ویژه ای به چنین آثاری که ریشه در تاریخ و فرهنگ قوم‌ متمدن ایرانی دارند، داشته باشد وبا جذب خیرین و سرمایه گذاران بخش خصوصی ،زمینه احیای این اثر را فراهم و برای تبدیل شدن این فضای زیباوجالب به مرکزی برای فعالیتهای گردشگری و یا بومگردی تلاش کند.
*سخن پایانی:*
سرزمین ایران با بیشترین پیشینه تاریخ و تمدن در بین تمام کشورهای جهان و از نظر تعداد میراث ثبت شده جهانی در بین کشورهای برتر دنیا قرار گرفته است، در ایران بیش از سی هزار جاذبه گردشگری،طبیعی و فرهنگی وجود دارد.همچنین بهتر است بدانید، مقام نخست جهان از نظر تعداد شهرهای جهانی صنایع دستی متعلق به ایران است.با توجه به این که ایران دارای اقلیمهای بسیار متنوع آب و هوایی است و به عنوان یکی از امن ترین مقصدهای گردشگری شناخته و معرفی شده است،احیای کاروانسراها در این زمان فرصت بی نظیری برای همه علاقه مندان به صنعت گردشگری در ایران و سراسر دنیا را فراهم می آورد تا با سفر به ایران و بویژه استان فارس،از این همه جاذبه های گردشگری، طبیعی،میراث فرهنگی وصنایع دستی بازدید نمایند. وجود کاروانسرای شاه عباسی شهید آباد که در بیست کیلومتری شهرستان خرمبید استان فارس قرار دارد میتواند در صورت همت مردم بومی و مسئولان دولتی به احیا و بازسازی چنین بنای باشکوهی به عنوان محور توسعه و گامی در جهت محرومیت زدایی و رفع مشکل بیکاری جوانان این روستا باشد تا مانع از تخریبهای بیشتر این اثر ملی گردد.

سید محی الدین حسینی ارسنجانی
ایران پژوه؛فعال رسانه

انتهای پیام/