بایدها و نبایدهای اظهارنامه مالیاتی

در تسلیم اظهارنامه مالیاتی رعایت قوانین و مقررات مالیاتی بسیار حائز اهمیت است، و حسابدار، مدیر مالی و مشاور مالیاتی مودی باید از حد و مرزهایی این قوانین به خوبی آگاهی داشته باشد. در این خصوص عنایت به مفاد قوانین مالیاتهای مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده، پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، و احکام مالیاتی قوانین بودجه سالانه کشور و سایر مقررات مربوط مورد تاکید می باشد.
ابتدا انواع اظهارنامه مالیاتی به شرح زیر تقدیم می گردد:

۱-اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقیقی (ماده ۱۰۰ ق.م.م)
۲-اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی(ماده ۱۱۰ ق.م.م)
۳-اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده (ماده(۲۱) قانون ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷ و ماده (۱۳) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰)
۴-اظهارنامه اجاره املاک و حق واگذاری محل (ماده ۸۰ ق.م.م)
۵-اظهارنامه مالیات بر ارث (ماده ۲۶ ق.م.م)
۶-اظهارنامه اشخاص حقوقی در حال انحلال (ماده ۱۱۴ ق.م.م)
۷-اظهارنامه اشخاص حقوقی منحل شده (ماده ۱۱۶ ق.م.م)
۸-اظهارنامه درآمد اتفاقی (ماده ۱۲۶ ق.م.م)
تمرکز این مطلب بر روی اظهارنامه های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی بابت مالیات عملکرد می باشد.
مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی، بابت عملکرد ۱۴۰۲ تا پایان تیرماه ۱۴۰۳ می باشد و تاکنون تمدید نگردیده است. لیکن به موجب اطلاعیه شماره ۳۱۲۳۹ مورخ ۱۳/۳/۱۴۰۳، مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل و پرداخت مالیات متعلق در اجرای ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره آن تا تاریخ ۱۴۰۳/۰۵/۱۵ تعیین شده است. بر این اساس، مهلت تسلیم (اصالح، تکمیل و استرداد) اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دوره بهار سال ۱۴۰۳و پرداخت مالیات و عوارض متعلق در اجرای ماده (۳) قانون تسهیل تکالیف مودیان در اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و ماده (۴) قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز تا تاریخ ۳۱/۰۵/۱۴۰۳ معین شده است.
در مشارکت‌های مدنی اعم از اختیاری و قهری شرکا حداکثر از دو معافیت استفاده خواهند کـرد و مبلغ معافیت به طور مساوی بین آنان تقسیم و باقیمانده سهم هر شریک جداگانه مشمول مالیات خواهد بود. شرکایی کـه بـا هم رابطه زوجیت دارند از لحاظ استفاده از معافیت در حکم یک شریک تلقی و معافیت مقرر به زوج اعطا مـی‌گـردد . در صورت فوت احد از شرکا وراث وی به عنوان قائم‌مقام قانونی از معافیت مالیاتی سهم متوفی درمشـارکت بـه شـرح فـوق استفاده نموده و این معافیت به طور مساوی بین آنان تقسیم و از درآمد سهم هر کدام کسر خواهد شد.

اشتباهات اظهارنامه مالیاتی ابرازی و تبعات سنگین مالیاتی آن:

۱-جدول ترازنامه:
عدم بررسی مانده پایان دوره حسابهای دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام، و وارد نمودن مانده های فرضی در ترازنامه، منجر به عدم همخوانی اظهارنامه ها و صورتهای مالی و گاهاً تعیین کتمان درآمد و مطالبه جرایم غیرقابل بخشودگی آن می گردد. به عنوان نمونه می توان گفت؛ تراز نمودن صورت وضعیت مالی (ترازنامه) با افزایش مانده پایان دوره دارایی های جاری و غیرجاری مثل ساختمان، حسابهای دریافتنی، موجودی کالا منجر به شناسایی مابه التفاوت تحت عنوان کتمان درآمد گردیده و با عنایت به عدم وجود مستندات مثبته در این خصوص، نتیجه در اکثر موارد به ضرر مودیان مالیاتی خاتمه می یابد. همین طور تراز نمودن جدول مذکور با افزایش حسابهای پرداختنی، پیش دریافت و عدم همخوانی آن با دفاتر قانونی و صورتهای مالی به ترتیب به منزله عدم ثبت خرید و یا فروش خواهد شد، که به تبع آن در مورد خریدکتمان شده از طریق تعیین ارزش منصفانه، مبلغ درآمد کتمان شده مربوطه تعیین و بر مبنای آیین نامه اجرایی موضوع ماده (۲۱۹) ق.م.م درآمد مشمول مالیات محاسبه و مالیات آن مطالبه خواهد شد. لذا تاکید اینجانب این است که در زمان تسلیم اظهارنامه های مالیاتی، مانده های اول دوره را با مانده های پایان دوره سال قبل تطبیق داده و کاهش یا افزایش طی دوره را پس از بررسی های لازم، وفق دفاتر قانونی و سیستم های مالی تکمیل نمایید. مضافاً اینکه به هیچ عنوان از حساب جاری شرکا در جهت تراز نمودن حسابها استفاده ننمایند و صرفاً در صورت وجود مستدات مثبته گردش حساب جاری شرکا در ترازنامه لحاظ گردد.
۲-ابراز معافیت ها در جداول مربوطه اظهارنامه:

با توجه به ضیق وقت در رسیدگی های مالیاتی، کثرت پرونده های مالیاتی برای رسیدگی و تغییرات و پیچیدگی قوانین و مقررات مالیاتی، ادارات مالیاتی در برخی موارد صرفاً معافیت های ابرازی مودیان را ملاک محاسبه درآمد مشمول مالیات قرار می دهند. لذا تاکید می گردد تمامی معافیت های مالیاتی، از جمله؛ معافیت موضوع ماده (۱۳۲) ق.م.م- درآمد حاصل از صادرات موضوع ماده (۱۴۱) ق.م.م- سود سپرده بانکی و جوایز بانکها موضوع ماده (۱۴۱)ق.م.م و تخفیف های نرخ مالیاتی موضوع ماده (۱۳۱) و تبصره (۷) ماده (۱۰۵)ق.م.م- تخفیف نرخ های واحدهای تولیدی وفق احکام مالیاتی قوانین بودجه سالانه کشور و ایر معافیت های مربوطه را در جداول مربوطه با دقت ارائه گردد. قابل توجه اینکه، در صورت عدم ابراز معافیت ها در اظهارنامه به موجب مقررات جاری ادارات مالیاتی و همچنین هیات های حل اختلاف مالیاتی موظف به اعمال معافیت ها در رسیدگی ها و اصدار آرای خود می باشند.
۳-تکمیل جداول مربوطه در خصوص درآمدهای با مالیات مقطوع:
با توجه به اینکه (وفق مفاد آیین نامه اجرایی موضوع ماده (۲۱۹)ق.م.م) احتمال استفاده از ضرایب سود ناویژه و سود فعالیت برای محاسبه درآمد مشمول مالیات مودیان وجود دارد، تاکید می گردد درآمدهای با مالیات مقطوع از جمله؛ درآمد حاصل از نقل و انتقال املاک و حق واگذاری (مواد ۵۹ و ۷۸ق.م.م)، درآمد حاصل از سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی از شرکت های سرمایه پذیر (تبصره ۴ ماده ۱۰۵ ق.م.م)، نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکتها (ماده ۱۴۳ مکرر) و … را در ردیف های مربوطه تکمیل و ارائه نمایند. گاهاً به اشتباه درآمدهای مشمول مالیات مقطوع (علی رغم پرداخت مالیات مقطوع آنها توسط مودی در زمان انجام معامله) مجددا به عنوان ماخذ درآمد/فروش لحاظ گردیده و بر مبنای ضرایب سود یاد شده، مالیات مضاعف مطالبه گردیده است.
۴-تفکیک درآمدها/ فروش ها و همچنین بهای تمام شده هریک از آنها در صورتهای مالی و اظهارنامه ابرازی:
همواره تاکید می گردد، درآمد یا فروش های هر نوع فعالیت یا کارگاه در صورتهای مالی و اظهارنامه مالیاتی تفکیک گردد. از جمله مزایای این مورد، اعمال صحیح معافیت ها و تسهیم صحیح بهای تمام شده و سایر هزینه ها در صورت وجود معافیت درآمدی است. دوم استفاده صحیح از ضرایب سود فعالیت یا سودناویژه در زمانی که اسناد و مدارک بخشی از درآمد یا فروش ها ارائه نمی گردد (مطابق آیین نامه اجرایی موضوع ماده (۲۱۹)ق.م.م). شایان ذکر است مبلغ درآمد/فروش ابراز شده در اظهارنامه های مالیات بر ارزش افزوده نیز در نظر گرفته شود و مغایرت با آن تبعات مالیاتی در پی خواهد داشت. ضمناً در ارسال اظهارنامه عملکرد، صورتحساب های ارسالی در سامانه مودیان و در صورت وجود، صورت معاملات فصلی موضوع ماده (۱۶۹) ق.م.م ملحوظ نظر قرار گیرد.
۵-رعایت استانداردهای حسابداری در تکمیل جدول موجودی مواد و کالا:
با عنایت به حساسیت ویژه ادارات امور مالیاتی بر روی اقلام این جدول در اظهارنامه مالیاتی، تاکید می گردد اقلام مربوطه را مطابق صورتهای مالی و دفاتر قانونی و همچنین آنالیز تولید (واحدهای تولیدی)، گردش موجودی کالا و کاردکس کالا که از قبل تهیه نموده و قابل ارائه به اداره مالیاتی می باشد، تنظیم نمایند. تبعات عدم همخوانی این جدول با دفاتر قانونی و فروش های ابراز شده در اظهارنامه های مالیات بر ارزش افزوده و عملکرد و همچنین خریدهای ابرازی در اظهارنامه ارزش افزوده منجر به عدم پذیرش بهای تمام شده و استفاده از ضریب سودناویژه و در مواردی به اشتباه استفاده از ارزش منصفانه برای تعیین ماخذ فروش می گردد. قابل توجه اینکه در صورت عدم آگاهی کافی از استانداردهای حسابداری و قوانین و مقررات مالیاتی مربوطه، دفاع و اثبات بهای تمام شده امری سخت و دشوار می باشد.

جبار فرحمند
حسابدار رسمی و حسابرس ارشد مالیاتی

انتهای پیام/