درگذشت خالق کتاب « جامعه و فرهنگ شهر استهبان»

«دکتر علی اصغر مقدس» استاد قدیمی بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز دار فانی را وداع گفتند.
کتاب «جامعه و فرهنگ شهر استهبان » اثر این استاد فقید جامعه شناسى دانشگاه شیراز سال ۱۳۹۸ با همت و همکارى بنیاد فارس شناسى منتشر گردید.
اثر یاد شده حاصل تحقیق موشکافانه زنده یاد مقدس است که با توجه به دانش آموختگى آن مرحوم در حوزه جامعه شناسى به مباحث مهمى   چون «آمار و ارقام»، «سندهاى تاریخى»، «تحقیقات شخصى»، «شرایط جغرافیا و نام شهر»، «تاریخ و واقعیت شهرى استهبان از دوران قبل و پس از اسلام»،«تحولات جمعیتى شهر»، «نظام اجتماعى و زندگى شهر»، «فرهنگ شهر درمحورهاى فرهنگ مادى و فرهنگ آفرینان»، «طبقات و تحولات اجتماعى درشهر»، «خانواده، جهانى شدن و زنان در استهبان» و «تغییرات فرهنگى واجتماعى استهبان» پرداخته است.
جدای نقدهایی که می توان بر این اثر مثل هر اثر مکتوب تحقیقی دیگر وارد دانست اما باید اذعان داشت که کتاب پژوهشی « جامعه و فرهنگ شهر استهبان» با توجه به رویکرد نوین پژوهشى ولحاظ نمودن محورهاى مهم یاد شده از نگاه جامعه شناسی از جایگاه منحصر بفردی در بین آثار منتشر شده در رابطه با شهرستان استهبان برخوردار است.
تعریف متفاوت نویسنده از نام استهبان بر خلاف ابتکار میرزا حسن حسینى فسایى نویسنده کتاب «فارسنامه ناصرى» و حتى «فارسنامه ابن بلخى» نیز از ابتکارات مؤلف است، وى در این احوال در صفحات ۴۰ تا ۴۴ کتاب یاد شده نوشته است: «نام این شهر استهبانات بوده که پس ازاستیلاى عرب به اصطهبانات تغییر یافته است، چون در این دیار انگور زیاد می   روید، عده اى گفته اند دسته دسته انگورات بوده و به مرور زمان دسته دسته انگورات شده اصطهبانات…»
اصطهبان معرب استهبان است که بعد از آن «ات» عربى به آن افزوده شد. اول آنکه چرا «ات» به آن اضافه شده است؟ به این دلیل که قلاع ایج و دستگرد که از کوره «دارابگرد» بودند، پس از نابودى آنها به اصطهبان پیوستند و نام شهر از اصطهبان به اصطهبانات تغییر یافته و پس از آن در سال ۱۳۵۳ به همت «حبیب ‌ا… آموزگار» به شکل پارسى خود یعنى استهبان خوانده شد.»
نویسنده « جامعه و فرهنگ شهر استهبان»
پس از شرح و کنکاش تاریخى و بیان نظراتى از «ابن خردادبه» درکتاب «المسالک و الممالک» مى   نویسد: « در مورد نام شهر به این یافته رسیدم که «استه» قلاع یا دژ بوده است و نه هسته انگور. قرائن و شواهد تاریخى نیز این معنى جدید را تأئید می   کند. اینکه دژ در محل خوشاب قرار داشته و پشتوانه قلاع شرقى مراکز پاسارگاد و استخر بوده است. نام قلعه بست جان بوده که قلعه اى پوشیده و مخفى بوده است. مردم شهر نیز قلعه بان و یا دژبان بوده اند که مى شود «استه بان» یا استهبان که معنى دژبان و قلعه بان است.»
معرفى پیشگامان آزادیخواهى و فرهنگ سازان در دو محور «آزاد اندیشان» و «نوگراها» و دیگر «حافظان فرهنگ و ناقدان فرهنگ عامه» و همچنین بنیانگذاران نظام تعلیم و تربیت از دیگر محورهای جالب توجه کتاب «جامعه و فرهنگ شهر استهبان» است.
فقدان این استاد پرتلاش دانشگاه شیراز و محقق وارسته را به بازماندگان از خانواده های محترم مقدس، محققی و دیگر بازماندگان از جمله برادر گرامی شان دوست ارجمند دکتر شاپور مقدس عرض تسلیت و تعزیت دارم، روانش به مینو همی شاد باد.

صفدر دوام /